Projekti EuropeAid/132620/C/SER/XK "Mbështetja për / dhe kontrollin ose çrrënjosjen e sëmundjeve të kafshëve në Kosovë", ka filluar me daten 04/02/2013 dhe do të vazhdojë të ofrojë mbështetje teknike dhe fondet për trajnimin dhe lehtësimin e marrjes së mostrave, testimin dhe ngritjen e vetëdijes publike për Agjencinë e Ushqimit dhe Veterinës të Kosovës (AUV) në zbatimin e programeve të kontrollit të tërbimit dhe të mortajes klasike  të derrit (MKD).

Komponenta e asistencës teknike është ndërmarrë si një kontratë e veçantë, si pjesë e përgjithshme vaksinimit kundër tërbimit në tërë vendin (ORV) që ekzekutohet veçmas përmes një kontratë për furnizim.
Objektivi i përgjithshëm i projektit është të vlerësoj dhe të përmirësoj gjendjen shëndetësore të kafshëve në Kosovë, veçanërisht në lidhje me tërbimin dhe MMKD, si dhe nëpërmjet kontrollit dhe / ose / crrennjosjes së MKD dhe tërbimit nga popullacioni i i kafsheve në Kosovë, duke kontribuar në përmirësimin e shëndetit te njeriut dhe të kafshëve, si dhe të përmirësoj statusin tregtar të Kosovës.
Në të njëjtën kohë, një bashkëpunim me programe të tjera, në veçanti me projektin aktual te Binjakezimit, KS 10/IB/AG/02 në AUV dhe programet rajonale të Ballkanit Perëndimor për zhdukjen e tërbimit / MKD

Projekti menaxhohet nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë dhe implementohet nga konsorciumi i përbërë nga PAN Livestock Services, UK, JVL-Consulting, Belgium, Veterinary Laboratories Agency, UK, Friedrich Loeffler Institute, Germany, and the Food and Environment Research Agency, UK. Një Udhëheqës i Ekipit është caktuar me orar jo të plot të punës, ekspertizat afat-shkurtër do të vihen në dispozicion kohë pas kohe, ndërsa një  veteriner dhe një i zyrtare e administratës do të jenë të përhershëm.



AUV do të jetë përfituesi kryesor dhe do të funksionojë si institucion i përgjithshëm udhëzuese, po ashtu me përfshirjen e MBPZHR / APK dhe IKSHP. Këto organizata do të përfaqësohen në Komitetin Drejtues të Projektit i cili do të takohet çdo tre muaj. Task Forca gjithashtu do të krijohen nëse është e nevojshme, për shembull, në FIP, Vezhgueshmeri, për aktivitetet e përditshme.

 

 

Pyetjet (pergjigjejet) rreth Terbimit dhe vaksinimit oral te kafshet e egra

- Çfarë është terbimi?

Terbimi është zbuluar rreth më shumë se 4000 vjet.

Terbimi është një virus që infekton sistemin nervor qendror në gjitarë. Sëmundja është fatale nëse nuk trajtohet, megjithatë, vaksinat efektive janë në dispozicion për të mbrojtur njerëzit dhe kafshët shtëpiake.

- Çfarë e shkakton tërbimi?

Virusi nuk mund të rritet, nëse nuk është në brendësi të një qelizë të gjallë. Virusin e tërbimit mund depertoj në trupin tuaj dhe të sulmoj sistemin qendror nervor.

- Si mund të marret tërbimi?

Rabiesi bartet përmes kontaktit me pështymë nga një kafshë e infektuar kafshon një kafshë të painfektuar apo njeriun. Gjithashtu është e mundur, por mjaft raste të rralla, që njerëzit të mund të infektohen  permes  materialit te kontaminuar  nga kafshët e egëra të infektuara, të tilla si pështymë, futet direkt në sy, hundë, gojë, apo permes plageve.

- Pse duhet të jem i brengosur për terbimin në kafshë të egra?

Trebimi është një shqetësim serioz për shëndetin publik, sepse në qoftë se nuk trajtohet ajo është gjithmonë e fatale. Mishngrënësit e egër sidomos dhelprat janë një rezervuar i terbimit në Evropë.

- Terbimi në Kosovë?

P: Të paktën për 30 vitet e fundit në Kosovë nuk eshte regjistruar ndonje rast i terbimit ne njerze. Në tetor 2007, dy rastet e tërbimit të kafshëve të egra (Dhelpra) u raportuan. Deri më sot, mungojnë të dhëna të sigurta të bazuara në një plan të mbikqyrjes kombëtare në lidhje me terbimin, por do të mblidhen në kuadër të këtij projekti

P: Si mund të thuhet nëse një kafshë eshte e terbuar?

P: Testi për të përcaktuar nëse një kafshë eshte infektuar behet permes testimit te trurit te kafshes . Disa nga shenjat e dukshme e të kafshëve të dyshimta mund të përfshijnë simptomat e mëposhtme: sjellje agresive, duke sulmuar pa asnjë arsye, i përgjumur, duke ecur në një rreth, i hutuar, etj.  Kafsheve te  dyshimta asnjehere nuk duhet ofruar!

P: Çfarë duhet të bëj në qoftë se jam i kafshuar nga një kafshë?

P:Lahen plagët tërësisht me sapun dhe ujë si një masë paraprake e ndihmës së parë. Thërrisni mjekut tuaj ose departamentin lokal shëndetësor. Në qoftë se kjo është një kafshe shtëpiake, merrni emrin dhe adresën e pronarit të kafshës. Në qoftë është rasti me kafshë e egër  kontaktoni departamentin shëndetësor, kontrollin e kafshëve.

P: Rastet me kafshe te ngardhura?

P:Nëse gjindet kafsha e ngordhur perdorni dorashka para kontaktit trupin e kafshes. Në qoftë se testimi është i nevojshm, vendosni trupin e kafshes ne në një qese plastike dhe vendoseni në një zonë të ftohtë, larg nga njerëzit dhe kafshët e tjera. Pastroni dhe dezinfektoni zonën ku është gjetur kafsha. Thirrni departamentit tuaj lokal shëndetësor dhe /ose inspektorin rajonal veterinar për udhëzime të mëtejshme.

P: A është ORV karremi i rrezikshëm?

P:Vaksinë në këto karreme nuk mund të shkaktojë rabies dhe ka treguar për të qenë të sigurt në më shumë se 60 lloje të ndryshme të kafshëve, duke përfshirë edhe macet dhe qentë

P: A mund të infektoheni në kontakt me vaksinën?

P: Jo. Vaksina përmban virusit te zbutur (te holluar) por nëse ju vini në kontakt me vaksinën, pastroni zonën e prekur tërësisht me sapun dhe ujë dhe vizitoni autoritetet lokale shëndetësore.

P: Çfarë ndodh nëse gjej karrem pranë shtëpisë sime?

P:është e mirë për të lënë karremin ku e keni gjetur, përveq nëse është në oborrin  tuaj, në pemë, apo zona të tjera ku nuk ka gjasa për të marrur nga dhelprat. Perdorni dorezat ose masa të tjera mbrojtëse (p.sh. qese plastike) dhe spostoni karremin në një zonë, ku kafsha do të ketë më shumë gjasa për të gjetur (konsumuar) atë. Lani duart mire me sapun dhe ujë pas çdo kontakti me karrem.

P: Pse duhet të veshim doreza gjate kontaktit (manipulimit) me karrem?

P: Karrem i pa hapur nuk do të t'u dëmtojë aspak, por era e peshkut që mund të merrni është i pakëndshëm për njerëzit. Nëse karremi është dëmtuar dhe lëngu roze (vaksina) është i dukshëm, vendosni dorashka dhe karremin e vendosni me plehra tuaja të rregullta për shkak se karremi nuk do të jetë më efektiv. Ashtu si me çdo mjet biologjik, lani duart mire me sapun dhe ujë pas cdo kontakti me karrem.

P: Çfarë ndodh nëse nuk kam doreza?

P: Ju mund të përdorni një qese plastike, diçka për të ju mbrojtur nga kontakti i drejtpërdrejtë me karremin dhe mund ta hidhni pas përdorimit. Nëse ju duhet të merrni karremin pa pasur doreza, atëher lani duart mire me sapun dhe ujë

P: Çfarë ndodh nëse fëmija im gjen një karrem?

P:Era e karremit në përgjithësi parandalon fëmijët për të luajtur apo provuar ato. Nëse fëmija juaj do të t'ju sjellë një karrem të paprekur, ju mund të vendosni karremin në një zonë me bimësi të dendur; në qoftë se fëmija juaj ju sjell një karrem te hapur , lani lëkurën e ekspozuar dhe kontaktoni institucionin  mjekësor për udhëzime të mëtejshme . Lani duart mirë me sapun dhe ujë pas cdo kontakti me një karrem.

P: Çfarë ndodh nëse qeni ose macja ime konsumon nje karrem?

P: Kjo vaksinë ka treguar për të qenë e sigurt në mbi 60 lloje të ndryshme të kafshëve, duke përfshirë edhe qentë vendas dhe macet. Ushqimi I një numëri të madh të karremeve mund të shkaktojë crregullim të  përkohshëm  në stomakut kafshës suaj, por nuk përbënë ndonjë rrezik afatgjatë shëndetësor. Mos provo të nxjerresh karremin nga goja e qenit tuaj sepse mund të kafshoheni nga qeni. Nëse gjendja e kafshes rendohet nga konsumimi i karremit, ju lutem kontaktoni veterinerin tuaj.

P: A mund ta përdor këtë karrem për të vaksinuar qenin ose macen time?

P: Jo Kjo vaksinë është aprovuar vetëm për përdorim në kafshë të egra. Kafshët tuaja shtëpiake duhet të vaksinohen nga një veterineri .

P: Si vakcinohet një dhelpër duke konsumuar këtë karrem?

P: Vaksinë gjendet në brendësi të një pakoje plastike e cila është e dyllosur nga brenda me ushqimit te peshkut ne anen e jashtme ose e mbuluar me mbeturinat ushqimit te peshkut. Kur  kafsha e kafshon përmes mbuleses se jashtme, pakoja e vaksinë është shpuar me qëllim të lejimit që kafshët të gëlltitin vaksinën. Sistemi i imunitetit të dhelprës pastaj është i ”mashtruar” duke menduar se kjo ka qenë e ekspozuar ndaj virusit rabies dhe e bën që antitrupat të luftojnë sëmundjen. Këto antitrupa janë ruajtur në sistemin imun të dhelprës dhe e lejon trupin e saj për t'iu përgjigjur shpejt nëse mund të jetë ekspozuar ndaj të kafshimit nga ndonje kafshe e terbuar.

P: Sa kohe zgjatë efikasiteti i vaksines ?

P: Studimet tregojnë se kjo vaksine duhet të kene efikasitet për një vit ose më shumë. 

P: Si mund të shpërndani karremin mbi qytetet dhe zonat periferike?

P: Shprendarja e vaksinave (karrem) behet permes aeroplaneve ne zonat pyjore (malore) ndersa ne zonat urbane dhe periferike behet  nga AUV dhe APK  dhe shpërndareja  behet kryesisht me dorë. Kjo është bërë me qëllim që shpërndarja të jetë sa më e efektive.

P: Çfarë mund të bëj për të parandaluar tërbimin?

P: Shmangni të gjitha kontaktet me të gjitha kafshët e egra. Sigurohuni që kafshët tuaja shtëpiake janë të vaksinuara në pajtim me ligjet shtetërore dhe lokale. Raporto te autoritetet lokale çdo kafshë që sillet në mënyrë të dyshimtë.

P:Si të parandaloj rabiesin në kafshët shtëpiake?

P: Dergoni qenin (macen)  tuaj te veterineri per vaksimin te rregullte.

P: Nëse vaksina e arrin në  sytë, gojë apo hundë?

P: Është e domosdoshme e të kërkoni ndihmë mjekësore menjëherë. Në këtë rast, është proceduar sipas rregullave në fuqi sikur ne rastin e  ekspozim ndaj  virusit tërbimit.

Numri kontaktues per thirrje emergjente dhe informata 045 608 668 ose 038 20038345